|
|
Главная > Статьи > Архив. Газеты, журналы. С марта 1972 по февраль 1996. Шестиэтажье.
Хорвоогийн сонин хачин (Khorvoogiin Sonin Khachin)
http://www.pressinst.org.mn/cgi-bin/library?e=d-00000-00---off-0col54--00-0--0-10-0---0---0prompt-10---4-------0-1l--11-en-50---20-about---00-0-1-00-0-0-11-1-0utfZz-8-00&a=d&c=col54&cl=CL3.1&d=HASH5ee8c673a6faefd8f79bd5.7
HOME HELP PREFERENCES
Хорвоогийн сонин хачин (Khorvoogiin Sonin Khachin)
Searchогноогоор харахСонингийн жагсаалтБүх гарчигууд
_document:coverimage_
EXPAND TEXT
EXPAND CONTENTS
NO HIGHLIGHTING
DETACH
PRINT
_document:tocopen_
close this book Хорвоогийн сонин хачин, 1994-12 №12
source ref: Khsh94_12.htm
close this folder Хурууны тасархайтай мөөг
View the document ӨӨР ХҮНТЭЙ ХАВЬТЧИХВАЛ ҮНЭНЭЭ ХЭЛСЭН НЬ ДЭЭР ҮҮ, НУУГААД ӨНГӨРСӨН ДЭЭР ҮҮ?
_document:tocclose_
Хурууны тасархайтай мөөг
Ныо-Йорк хотын 33 настай Линн Уолф гэдэ-г эмэгтэйН' ярьж байгаагаар, тэрэ-эр даршилсан мөөгөнд хэзээ ч гар хүрэхгүйгээр ул барам ө-өр бусад лааэ-тай)" эүйлийг ч харараас. дургүй хүрдэг гэю. Энэ нь юунаас болов гэвэл Уолф гэртээ зочнд урьчихаад дэлгүурээр явж идэх уух юм цуглуулж авчирсан юм-нуудаа аягалж таваглаж байтлаа мөөг. гэхэд арай биш нэг юмыг сэрээд-ээд ор-хижээ. Гаргаж ирээд сайтар үзвэл муу-.хай гэгчийн боолттой; пэмбийтэл хавд-чихсан хурууны тасар'хай байжээ. «Би
тийм муухай юм үзмэ-гцээ цочоод, муу-хай ба«хщ>ч чулуудсан» гэж Уолф сэт-гүүлчдэд ярьжээ. Лиян Уолф ийм юм уйддвэрлэ^эк компани, түүний,г худалд-сан дэлгүүрийг шүүхэд мэдүүлж, надад учруулсан ёс суртахууны хохирлын нөх-вөр болгон 15 сая долл"арыг төлүүлж өг гэсзн гэлэ.
«ХСХ»: Гадаадым гялалзсан арээн мяраан савтай юмнаас юу ч гарч мэдэх нь байна шүү! »Бид ]ёс сур-таХУук, ^сэтгэл санааныхаа хохир-лыг төлүүлж сурах сан
,«Би хаанаас гарсан юм бэ?» гэж хүүхэд асуувал...
Хоёр гурвак настай хүүхэд иймэрхүү асуулт асуух нь олонтаа тохиолдоно. Энэ талаар сзтгэлзүйн ухааны дэд эр-дэмтэн Лидия Арефьевагийн хариулсныг үзэцгээе.
«Ээжээ, таиы шээдэг нүх чинь яагаад ммнийхээс ондоо юм бэ?» гэж гурван настай Ванечка хүү усаяд орж байгаа ээжийгээ анх харчихаад асуужээ. Тэгэ-хэд ээж нь: «Яатаад гэвэл ээж нь эмэг-тэй хүк байхгүй юу. Змэгтэй хүн, охин хүухдэд эрэттэй хүн шиг к>муу эрэ-гтэй хүүхдийтах шмг шодой байдаттүй юм» гэж хариулжээ. Ингээд л ойлгогдох нь тэр. Ийнхүү ээж,, хүү хоёр аяндаа га-рах -асуудлуудыг нас бнеийн онцлоп, есөх томрохын хэрээр зөв хариулсаар байжээ, Гэтэл зарим эцэг, эхэд энэ байдал тун амаргүй санагдаж, хариула.х юмаа олж яддаг байна.
Хүүхэд анхны хоёр -жилдээ өөрийн-хөө биеийг л шинждэг. Гараараа барилж, нэрийг нь тогтоож эхлэнэ. Ялангуяа хүухдийг өлгийдвх, хувцаслах үедээ эрхт-нийх нь нэрийг хэлж байх нь зөв ажээ.
Бэлгэ эрхтэн бол ярьж болохгүй хаалт-тай сэдэв байж үл болно. Ха^рин эцэг эхчүүд бэлгэ эрхтнийг ямар нэгэн зохио-мол нэрээр нэрлэх хэрэтрүй, шууд л
жинхэнээр нь шодой юмуу үтрээ гэх мэтчилэн нэрлэх хэрэгтэй. Хамгийн гол нь хүүхдэд миний биед ямар нэгэн хо-рйотой бүс, нэргүй ,нэг газар байдаг баДх нь ээ гэдэг бодол тврүүлэх хэ-рэггүй юм.
Хүүхэд гурав дөрввн насандаа бусад хүүздийя ч тар, том хүний ч тэр, доор нь байдаг нь юү юм болоо, би яаж бий болйон юм болоо? гэх мэтчилэн бодож э^хэлдэг, Эрэгтэй хуүкэд бэлгэ эрхтнээ барилж үзэх дуртай болно. Эх эцэг нь энэ явдалд тайван хандах ёстой.
Гурван настай Рома гэдэг хүүхэд том гздэстэй эмэгтэйг хараад ээжээсээ: «Би таны гэдсэн дотор: байхдаа ийм л том байсан уу?» гэж асуухад «Тийм» гэж ээж нь товч бөгөөд тодорхой хариул-жээ. Цр нь хүүхдийн тавь^ан асуултад товч, тодорхой хариу вгвх нь звв байдаг, Хүүхэд ч олон юмыг нэг зз-рэг мэдэх хүсзлгүй байдаг. Тодорхой, дэлгэрэягүй хариуг нэлээд хожуу өтвх нь зөв.
Жишээлбэл гудамжаар явж бангаа жирэмсэн эмэгтэйг хараад: «Харав уу, энэ эмэттзйн гэдсийг, яагаад гэвэл удах-гүй хүүхзд гаргах юм байна. Чи ч ял-гаагүй миний гэдсэн' дотор ийм л явж байсан юм» гэх хэрэгтэй,
Манай.эрий үед айл гэр 'салах нь шившиг гэж үзэгдэхээ больеон нь тоо-гүй ба-йна. Үнэндээ гэхэд одоо гурван айл тутмын нэгэн нь салж байна шүү дээ. Орчин үеийн хүмүүс баяр баясга-лангүйгээр удтал амьдарч байснаас цаг .хугацяандаа ^салах нь дээр гэж үзэх болжээ. -
Ер щ> сална гэдэг бол ямарч үед хүнд со.радт кж, Хэрвээ өер арга мөр байх-гүй бол юуны өмнө эруүл зөв сэтгэж, энэ амаргүй үед сзтгэл санаагаар унах-гүй байх арга замыг с'онгон олох хзрэг-тэй.
ЮУНААС ЭХЛЭХ ВЭ?
Хайргүй болж, хамг байх нъ тэсвэр-лэшгүй болоод ирвэл хамгийн гол нь илэн далангүй ярилцах хзрэгтэй. Сэт-,гэлйүйчдийн: үззж бай|гаагаар эшПтэй хун эрэгтэйг бодвол салах хүсэлтэй байгаагаа зориглок хэлзх нь байтугай бодохоосоо ч айдаг гэнэ, Тэд тэгсээр дарамтад орж, хоол уядандаа дургүй, эр эмийн ажилд сонцрхолгүй, дотор нь
сан бол дотроо бүх юмы^ дэнсэлж бод-чихосш байж таарна. Ха^рин нвхөр нь «сэтгэл санаагаа заса;хад» тодорхой ху-гацаа шаардагдаж учраас тийнхүү кү-лээцтэй хандах хэрэгтэй ажзэ.
Салах ажиллагааг эшзгл&л багатай енгөрө©хий.н тулд урьдаас бүх бйчиг даа-саа бэлтгээд, шүүхэд- орохоосоо өмнө хоёулаа хэл амаа ололцчихсон байвал зо-хицо. Ер нь боловюон ооёлтой хүмүүс сал^ахдаа ч боловсон соёлтой байдгийг санахад илүүдэхгуй, Тийм учраас хүн амьтиы дэргэд "аль муухайгаа дуудал|-цаж, бүх буруугаа бие бйедээ тохох хэ-рэггүй. Эд хөрөогөө хуваана гэдэт нэг яггүй .асуудал бий. Х%Мгийн ^төвөггүй арга бол хуваая юмнуудаа дор бүрнээ бичиж, жагсаалт гаргаад (өөрөер хзл-бэл өөртеө авъя гзсэи юмаа), дараа яь маргаантай юмнууд дээрэз тогтон ярих,-явдал мөн,
САЛСАНЫ ^
Салах явц амжилттай боллоо ч гэ-сэн (амжилттай гэдэг үг хэрэглэж бол-
НАСТНУУДАА ҮХЭХЭЭР ЯСЫГ НЬ ИДДЭГ ХҮМҮҮС
Өмйөд Америкийн Амазедака м^өрний балар өтгөя ой дотор зз;рлэг омог айм-гийн хүмүүс цеөн боловч байсйар бай-гаа ажэз. "ОрЛын жуулчии Виталий Сундуков гэгч тэдэн дотор орж, хэсзг'х.у-гацаанд ажиглалт хийсэн байна. Тэр зэрлэг ОМ1ГИЙНХОН хүний мах иддэг аж. Ер нь маш олон цагаан арьстан хүдтэнд очоод ор сураггүй алга болдбг н^ тэ.д-»тээрт бариулдаягтаЙ! холбОатой болол-той. Харин Сунду^ов л тэдзнд барцу-лалгуй эрэн1 мэзд гарчэз.
Хүй нэгдлийн байдлаараа байгаа тэ^р зэрлэгүүд амьдарч ядаад байх. юмгүй, г^гарүү уламжлалаа л барьдаг гэнэ. Настангуудаа үхэхлээр хүүррйг нь түү-дэг галд шатаараад, ясыг нь чүдэж жи-Ж.ИГЛЭЭД идэж орхнно. Ингэж л идэхээс-бус хүний махуг тзр чигээр нь үл иднэ.
Гэтэ,л Х.УУЧИН Зввлөлт оронд хүний мах идсэн трхиолдол жилд гурав дөр-вөн удаа дуулддаг, т^р байтугай нэг муухай амьт^ан гавцяат багш цолтой ээж^йгээ идчихсэн сураг дуулдаж билзэ. Ер нъ хүний дртрр:хийг мэдэх аргагүй ажэзь. А^мер-даууд балрхоорос), хдвийн хүн долоо хонргт нэ,г удаа хэн нэгнийг идэхсэ.н гзсзй х.үсэлд автагддаг, энэ нь түүний то,лгой эргэж, солиор^он хзрэг огт бищ гэж үздзг юм б,айна. Хэрвээ тийм бодол долоо ,хоногт хоёр удаа т^авх юм бол сэфгэл мэдрзлийн эмчид үзүүлэх хэрэгтэй гэнэ. Эсвэл Джакартэ, Банга, Каракас орох билёт шулуухан авазд, тэндээсээ махч^н хүмүүр байдаг нутаг руу очврл дээр гэнэ. Тэнд очоод удирдагч нь болж ч болно. Яагаад гэл вэл тзндхийн хүмүүсийр үТцйн сан нь ердаө л 200 юмуу }50 үгээс хэтэрдэг-гүй, -хэдэн зуун янзын мргой байхад сайн могой, хортой могой л гзж ялтана.
"Тэтсэн байглаа хайр дурлаушн явдлыг сүрхин ойлгоно.
Суидуков нэг удаа олон хүүхэд дун-даас арван нэгэн настай нзг охиныг ан-заарадахсан ч»нь~ шууд л түүийг эхнз,р болгон өгвхөөр завджэз. Сундуков хзч-нэзн татгалзавч тэр охкн дүужин ор руу нь орж ирээд байсан гэнэ, Бас авсан зургуудаа угааж эхлзхэд тэр л охин энд ч, тэнд ч үзэгдэад байсан нь зурагт буучихсан байжээ. Тийнхүү тзр охиа юуны ч учир ойлголгүй хоцорсон гэнэ.
Сундуков тэдгэр маотннд гардан ту-лалдах урлагийг заажэз. Одоо тэд өед омгийнхоа хэдий шалмаг гавшгай, бяр тэнхээтзй боловч сурсан зрдмээ ашиглан эмс охидыг нь амжилттай хулгайлахуйц болжээ. Ер нь эиэ. зэрлэг омгийнхон уураг багатай юм иддэг учраас жинхэнэ хүний дз|ргэд хавьгүй бие оултай аж. ҮхсзнийгэЗ' идэж, биедээ хэрэгтэй каль-цийг олж авдаг бололтой. Харий амьд хүнийг алах ёсгүй, хэрвээ хэн нэгнийг албал удирдагчдаа аваачиж өгдөг, удир-дагч ць нэг овоохойдоо бвөгнөрөөд злдзв арадтан амьтнаас хоргодож байдаг нийг-мийн хамгаалалтгүй хэсэггээ шударгаар хувааж өгд«г км байна. Тэд бас гоёх дуртай гэн». Сундуковын дуйан дзэр шувууны өд сөдийг тогтоон гоёох гэж мөн ч олон удаа шүлсээрээ наажээ.
Бас тэдгэзр махчин омгийцхюн шил щцлээ дара» цуварч еуугаад бвөсвө сам-наж шүүрдзцгээнэ. Тэдкий дуад орсон хэннйг ч харгалзахгүй, өглөвнийхөө бөөс алах цувааны хамгийн хүндтзй тазар нь суулгачихаад цемөерөө л эмч, үсчний үүргийг гүЩэтгэцгээнэ.
Хун гэдэг амьтая уг нь ингэж л бие биедээ тусалж баймаар юм даа.
ВАЛЕРИЙ ХИЛТУНЕН
Сурагчид жирэмсэн болбол...
АНУ-ын Кливленд хотын хууль барьж байгаа хүмүүс сургуулийн сурагчид жирэмсэн болох ?омуу!, хүүхдэө хвхүү-лэхэд саад хийх хэрэггүй гэж үзээд сургуулийн нъ дэргэД ясли байгуул^ах шийд гаргажээ. Жишээ иъ 15 на'стай хүүхэд ©өр|өе хүүхэд гаргах бол!бол эх-
лэж жирэмюний амралт авч, дараа нь хүүхдээ аваад сургуульда^а явж тэйд-хийнхээ яслид хүүхдээ егөхед болох
ажээ.
ЭХНЭР НӨХӨР ХОЁР САЛДАГТАА ТУЛБАЛ ЯАСАН НЬ ДЗЭР ВЭ?!
О Б(ид %д захаа 'длдахгүй юмсан.
муухай оргах жкшээтзй, болдог байна. Энэ нь ервөс эмэгтэй хүи бүр хүүхэд байхаасаа эхлэн гэрийн дотор болж бай-гаа бүх юмиы хариуцлага нь надтай холйоотой гзж бодож сурсанш юм; Хэр^ вээ эмэгтэй хүн ө^рвө тодорхой шийдэж чадахгүй байвал сэтгэл судлаач эмчвд хандвал зохино. Ах дүү, төрөл тврөгсвд, ойр дотны хүндээ хандсаны хэрэпгүй, хэрзв тэгвэл беөп яриа хөөрөө болво, Харин салах сарникыгаа бараг л дэлхийд тохиолдоогүй юм хи^йхийн чинэз-нд бо-дож байгаа бол өөртэйгөө адялхан бай-далд ороод байгаа хүмүүстэй ярилцсан нь дээр.
Сала^х чинъ ямар нэг хэмжээгэзр бо-дитой бол^сны хойяо үүнээс үүдэх үр. да-гаврыг ш» бодох харэгтэй. Үүнд манайх чинь хүүхэд ^оутай билэз, авгай минь ажилтай билүү үгүй билүү, эр хүнээс эд ^•атериал^ы» хамааралтай) билүү үгүй бияүү. гэх мэтчилзагийн юмыр бодвол зо-МШ Ят салдаг дзэрээ тулвал хуулийи зөвлөгөө авч өерийнхөв сонирхсон бүх асуудлыг тодруулж авах хэрэгтэй.
»ӨӨРИЙНХӨӨ ШИЙДВЭРИЙГ ЯАЖ
мэдэгдэх вэ?
Ер нь эрэгтзй хүн ажлэн ам нээж, зүрх сэтгэлээ илэрхийлдэг бол салах шалтгааны дөрөвиий гуравт нь эмэгтэй худ санаачлагч нь йолдгийг тро бүртгэ; лнйн мэдээнээс үзэж болно.
Ингэхзд, би чинь чамаасад салмаар байна гэдгэз- хар > хүндээ яаж хз-лэх вэ? Нэгдүгээрт үүиий!гзэ хэр^элц^эж мууд^ал-цаж байгаа үедээ хэрхэвч хэлж болох-гүй. Та үнэхээр ноцтой шийдсзн бол ай-вав тайван байж байхдаа ярилцах хэ-рэгтэй). Ө^рийнхвө шал>гаг шалтг.ааныт булзааруулалгүй бат итгэлтэй хэлэгтүн. Хэрвзэ шхөр чинъ туршилтын маягаар түр салъя гэх юм бол татгалзах хэрэг-тэй. Иигэж түр салсны 77 хувь нь ямар ч үр дүнд хүргэдэггүй юм. Аяга нэгзят хагарсан бол буцаагаад дааж болдог-гүй шүү дэз.
Салах үеийн бараг л хамгийн төвөг-тэй аеуудал нь энэ тухайгаа хүүхдэд дуулгах явдал байдаг. Сэтгэлзүйчдийн үздзтээр бол хоеулаа хамт, хүүхдийнхээ нас биед тохирсон үгээр тайлбарлаж э-эж аав хоёр нь урьдынх шиг бие биеэ хайрлахаа больчихлоо, ийм учраас са-лах нь зөв боллоо гэдгээ хэлбэл зохи«о.
Ер нь хүүхэд гэр бүлийн доторх уур амьсгаа өө:рчлөгдвөд ирзхэд ихэвчлэл өө-рийгөе буруутгадаг учраас ингэж тайл-барлах нь зайлтүй чухал. Тэгэхдээ аав, ээж нь тусдаа байс болл<5о ч гэсэн хүүх-дээ урьдыи адил хайрласаар байис бол-но гэж тайлбарлавал охин ч бай, хүү ч. бай гайгүй хүлээж авна. Харин хэн нь сургуулийн мөнгө төлвх, хэн «ь бүтэн сайн өдер цуг байхыг дэлгэрэнгүй ярил-цахад хүүхдийг татан о^ролцуулсны хэ-рэттүй. Бас хүүхдийй бодлыг асуух юмуу түүкийг зуучлагч болгон ашиглах хэрэг--гүй,
НЭГЭНТЭЭ ^САЛЖ I ЭХЭЛСЭН БОЛ*..
Мзргэжйлтнүүдийн үзэж байгаагаа^р, нэ-гштзэл салж эхэлсэн бол хурдан хол-дохьвг урьдал болгож болохгүй гэнэ, Жишэз нь эмэгтэй нь йалахыг санаачил»
• - • У/
дог юма.а гзхэдХ,; салсаны хойно нзгэн хэсэгтээ алийаад Дургүй, хааш хэрэг байх явдал бий. Үүни!^ зургаан сараас кэг жил үргэлжлэх удаа байдаг гэж сэтгэлзүйчид үздэг.
Эмэгтэйчүүдэд зөвлөж хэяэхэд, та нар •3|р хүнийг муу ншвр байзч сайн эцэг байж болдог гэдгийг ойлгохыг хичээгээ-рэй. Сална гэдэг нь гэрлэлтийг эвдэх боловч айлыг эвддэггуй. Юу ч боллоо гэсэн хүүхдийг эцэг эхийнхээ аль нэгэн-тэй нь нийлж байхад 'саад хийж бо-лохгүй.
«Би хүүгзэ сургуульд' нь аваачяа, ч-и тэндээс нь аваарай» гэх маягийн яриа-наас зайлсхийгтүн. Ийм тохиолдолд сур-рууль нь эцэг ж хоёрын эвдрэлцэхийн бэлэг тз-мдэг мэтээр хүүхдэд санагдаж сургуульдаа явах совнрхолгүй болгож
МЭДНЭ, "
Эмэгтэйчүүдэд зөвлөх бас нэг зүйл байна. Эцэг нь хүүхэдшэйгээ уулзах үед нэг их гуггарсан байдалтай бвтадй. яваг-тун*. Таны тэр гу1грангн байдал хүүх-дийц: хүсэн «үлзэсэн сайхан өдрийг нь гутааж боляо.
Салсан хүмүүо хүмүүжлийн хувьд нэг л шугамыг баримталвал сайн. Нэг нь дан-даа загнаж, нвгөө н'ь тайтгаруулж байж. хэрхэвч| болохгүй, >
Хүүхдэдаэ, ^сална гэдэг бол хэн иаг-«ий ааш араншингаас болж байгаа к>м б;иш хуул!ь ёсны ьщ., шаардлага юм гэдгийг тайлбарлан ойлгуулах адрэгтэй.
• ^рвээ хуүхэд Э;Х(тэйгээ үлдсэн бол (Хүкжэн үедээ эцэтггэйпээ ,уулза1х! бодол-цоотой байх ёстой. Тэдэнд эцгийнх нь утасны дугаарыг бичиж өгөх юмуу хаяг-тай ду'гтуйг яь байлгагтун.
, Хүүхэд уйтгарлаад байвал яавал дээр вэ? Түүнд; би чиний байдлыг ойлгож байна, б,и чиний оронд байсан бол мЬн л иигэж таарна гэж таниулах хэрэгтэй.
;Эмэгтэйчүүдзд зөвдахэД! амъдралд чинь өөр эрэгтэй хүн гараад «рснийг хүүхдээсээ битгий нуугтун. Өөртөө сай-хан хандаж байгаа ад хүнтэй цаг »н-гөрөөхөд муу юм байхгүй гэдгийг түүнд ойлгуулах хэ^р^эгтэй^ •
Ийм үед аль аль талын өвөө, эмээ нар их үүрэгтэй, Т©д хүүадэд найдвартай байдлын бэлэг тэмдэг болж елн©. Сал-еан хоёр өөр өй|рсдийнхөө эцэг эхэд ха«даж, та нар ач зэө иартайгаа аль [болохуйк дот*н1о харилцаатай байгаач гэж гуйвал зохино.
Гэр бүлийн тэмдзглэлт баяр байж бо-лох уу? Эцэг эх нь хэвийн харьцаатай-гаа байгаа бол бололгүй яа(х вэ. Хүүх-дийнхээ төрсвн өдөр шинэ жил мэтийн хед жилдээ доор хаяад хоёр өдрийг гаргаж болно шүү дээ.
ЮУНААС ЗАЙЛСХИЙВЭЛ ЗОХИХ ВЭ?
Хуучин ханиа «чиний а^в», «чиний ээж» гэх мэтээр битгий яригтун. Зүгээр л нэрээр нь хэлсэн нь дээр. Хэрвэз... юү яасан бол бид хоёр ^алахгүй байж бо-лох байсав юм» гэж хүүхдэд ойлгуула-хы,г битгий хнчээгтүн.
1 Г
Е. СЕМЧИЕНКО
;з^ааны дэд ө
8
ХОРВООГИЙН
1994 ОД АРВАНХОЁРДУГААР
АМЬДРАЛ + НҮГЭЛ БУЯН ^ Э.ЛДЭВ ЯВДАЛ
ӨӨР ХҮНТЭЙ ХАВЬТЧИХВАЛ
үнэнаэ хэлсэн нь дээр үү,
НУУГААД ӨНГӨРСӨН НЬ ДЭЭР ҮҮ?1
1Н1'
Ервнхий эрхл»гч Ч. НАЦАГДОРЖ
УТАС: 822987
«ШУВУУН СААРАЛ» КОМПАНИД ХЭВЛЭВ
to previous section to next section
Письмо авторам
|
|
|
|
|
